კლაუსტროფობია

წარმოიდგინეთ, რომ აღმოჩნდით პატარა, დახურულ სივრცეში — მაგალითად, ლიფტში, ოთახში, რომელშიც ფანჯარა არ არის, ან ვიწრო დერეფანში. უეცრად გეუფლებათ შეგრძნება, რომ კედლები იკუმშება, გული გიჩქარდებათ, სუნთქვა გიჭირთ და გრძნობთ შიშს. ზოგისთვის ეს არა მხოლოდ უსიამოვნო მომენტი, არამედ სერიოზული და ხანდახან აუტანელი მდგომარეობაა.

კლაუსტროფობია წარმოადგენს დახურული სივრცის ირაციონალურ შიშს, რაც ხშირად იწვევს შფოთვას და ქცევითი შეზღუდვების განვითარებას. ამ მდგომარეობის მქონე ადამიანები ხშირად თავს არიდებენ შეზღუდულ სივრცეებს, როგორიცაა ლიფტები, გვირაბები ან საზოგადოებრივი ტუალეტები. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი ადგილების თავიდან არიდება დროებით ამცირებს შფოთვას, ხანგრძლივ პერსპექტივაში ეს ქცევა კიდევ უფრო აძლიერებს შიშს.

სიმპტომები და გამოხატულება

კლაუსტროფობიის სიმპტომები ხშირად ვლინდება შემდეგ სიტუაციებში:

• ლიფტები;
• გვირაბები;
• საზოგადოებრივი ტუალეტები;
• პატარა ოთახები, ფანჯრების გარეშე;
• თვითმფრინავები;
• საზოგადოებრივი ტრანსპორტი;

კლაუსტროფობიასთან დაკავშირებული შფოთვისა და პანიკური შეტევების გარდა, შეიძლება გამოვლინდეს შემდეგი სიმპტომები:

ფიზიკური:

• ოფლიანობა;
• კანკალი;
• შემცივნება;
• ქოშინი და სუნთქვის გაძნელება;
• გულის აჩქარება (ტაქიკარდია);
• გულმკერდის ტკივილი ან შებოჭილობის შეგრძნება;
• თავბრუსხვევა და სისუსტის შეგრძნება;
• სხეულის დაბუჟება;
• პირის სიმშრალე;
• დეზორიენტაციის შეგრძნება;

ფსიქოლოგიური:

• კონტროლის დაკარგვის შიში;
• სიკვდილის შიში;
• სირცხვილის განცდა იმ შემთხვევებში, როცა შიშს სხვების წინაშე გამოხატავენ;
• მომავლისადმი გაურკვევლობის და უიმედობის შეგრძნება;
• გადაჭარბებული ფოკუსირება საკუთარ შიშზე;
• გონების დაკარგვის შიში;
• დახურული სივრცის დატოვების ძლიერი სურვილი;
• შიშის ირაციონალურობის გააზრების მიუხედავად მისი გადალახვის შეუძლებლობა;

გამომწვევი მიზეზები

კლაუსტროფობიის გამომწვევი მიზეზები მრავალფეროვანია, მაგრამ ხშირად უკავშირდება ადრეულ ბავშვობაში განვითარებულ ტრავმულ გამოცდილებას. ასევე, აღსანიშნავია, რომ თუ მშობელს აქვს კლაუსტროფობია ან განიცდის ძლიერ დისკომფორტს დახურულ სივრცეებში ყოფნისას იზრდებ იმის შანსი, რომ შვილსაც განუვითარდეს მსგავსი მდგომარეობა.

მკურნალობა

კლაუსტროფობია გავლენას ახდენს ადამიანის ცხოვრების ხარისხზე და ზღუდავს მათ. თუმცა, მისი მკურნალობა შესაძლებელია და მოიცავს შემდეგ მეთოდებს:

• კოგნიტურ-ქცევითი თერაპია (CBT): მიზნად ისახავს შიშის გამომწვევი აზრების შეცვლას და ქცევითი რეაქციების მოდიფიცირებას;
• EMDR თერაპია: ეფექტურია ტრავმული გამოცდილებების დამუშავებისთვის;
• მედიკამენტოზური თერაპია: გამოიყენება ძირითადი, ისევე როგორც თანმხლები სიმპტომების სამკურნალოდ. საუკეთესო ვარიანტში ხშირად რეკომენდირებულია ფსიქოთერაბიის და მედიკამენტოზური თერაპიის ერთდროულად გამოყენება. ამ შემთხვევაში იზრდება მკურნალობის ეფექტურობა;
• დამხმარე ტექნიკები: სუნთქვის მართვა, რელაქსაციის ვარჯიშები და სხვა თვითდახმარების მეთოდები;

მკურნალობის სწორი მეთოდის შერჩევა დამოკიდებულია ინდივიდუალურ საჭიროებებზე. ფსიქოთერაპევტის და ფსიქიატრის დახმარებით შესაძლებელია კლაუსტროფობიის სიმპტომების ეფექტური მართვა და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება.