ალკოჰოლზე დამოკიდებულება

ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფსიქოაქტიური ნივთიერებაა, ის მოქმედებს ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე, იწვევს სიმშვიდის, ეიფორიისა და სტრესის დროებითი შემცირების განცდას.

ალკოჰოლზე დამოკიდებულება წარმოადგენს ქრონიკულ მდგომარეობას, რომელიც ხასიათდება ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარების მიმართ ძლიერი ფსიქოლოგიური და ფიზიკური მოთხოვნილებით. ის გავლენას ახდენს როგორც ფსიქიკურ, ასევე ფიზიკურ ჯანმრთელობაზე და მნიშვნელოვანი ზიანი მოაქვს ადამიანის სოციალური, პროფესიული და ოჯახური ცხოვრებისთვის.

იცოდით, რომ მსოფლიო მასშტაბით ალკოჰოლზე დამოკიდებულება მოსახლეობის 5%-ზე მეტს აღენიშნება? მიუხედავად იმისა, რომ ალკოჰოლი ხშირად განიხილება, როგორც სოციალური ცხოვრების ნაწილი, მისი ბოროტად გამოყენება არა მხოლოდ დამოკიდებულებას, არამედ რიგ დაავადებებს იწვევს.

შესაძლო სიმპტომები

ალკოჰოლზე დამოკიდებულება შეიძლება იყოს მსუბუქი, საშუალო ან მძიმე, რაც დამოკიდებულია იმაზე, რამდენი სიმპტომია გამოვლენილი. სიმპტომები შეიძლება მოიცავდეს:

ალკოჰოლის რაოდენობის შეზღუდვის უუნარობას
სმის შემცირების სურვილს ან ამის წარუმატებელ მცდელობებს
დიდი დროის დახარჯვას ალკოჰოლის მოხმარებასა და მოპოვებაზე
ალკოჰოლის ძლიერ სურვილს ან მოთხოვნილებას
სამსახურში, სასწავლო დაწესებულებაში ან სახლში მნიშვნელოვანი ვალდებულებების შეუსრულებლობას ალკოჰოლის განმეორებითი მოხმარების გამო
ალკოჰოლის მოხმარების გაგრძელებას, მიუხედავად იმისა, რომ ის ფიზიკურ, სოციალურ, სამუშაო ან ურთიერთობების პრობლემებს იწვევს
სოციალური და სამუშაო აქტივობების ან ჰობების შემცირება ალკოჰოლის მოხმარების გამო
ალკოჰოლის მოხმარება ისეთ სიტუაციებში, სადაც ის უსაფრთხო არ არის, მაგალითად, მანქანის მართვისას ან ცურვისას
ალკოჰოლის მიმართ ტოლერანტობის განვითარება
აბსტინენციის სიმპტომების არსებობა, როგორიცაა გულისრევა, ოფლიანობა, ხელების კანკალი, ან ალკოჰოლის მიღება ამ სიმპტომების თავიდან ასაცილებლად

ალკოჰოლზე დამოკიდებულება შეიძლება მოიცავდეს ალკოჰოლურ ინტოქსიკაციასა და აბსტინენციის სიმპტომებს.

ალკოჰოლური ინტოქსიკაცია ვითარდება, როდესაც ადამიანი იღებს ძალიან დიდი რაოდენობით ალკოჰოლს და სისხლში მისი რაოდენობა იზრდება. რაც უფრო მაღალია ალკოჰოლის კონცენტრაცია, მით მეტია ინტოქსიკაციის ეფექტები. ალკოჰოლური ინტოქსიკაცია იწვევს ქცევით პრობლემებსა და მენტალურ ცვლილებებს, რომლებიც შეიძლება მოიცავდეს: არამდგრად განწყობას, არასწორ გადაწყვეტილებებს, ენის ბორძიკს, კონცენტრაციის ან მეხსიერების პრობლემებს, კოორდინაციის დაქვეითებას. ასევე შეიძლება განვითარდეს „გათიშვები“ — პერიოდები, როდესაც ვერ იხსენებთ მომხდარ მოვლენებს. ძალიან მაღალმა ალკოჰოლის დონემ შეიძლება კომამდე, ტვინის მუდმივ დაზიანებამდე ან სიკვდილამდეც კი მიიყვანოს ადამიანი.

ალკოჰოლური აბსტინენცია ვითარდება, როდესაც ალკოჰოლის ხანგრძლივი ინტენსიური მოხმარების შემდეგ მიღება მკვეთრად მცირდება ან წყდება. ის შეიძლება განვითარდეს რამდენიმე საათიდან 4-5 დღემდე პერიოდში. სიმპტომები მოიცავს ოფლიანობას, გახშირებულ გულისცემას, ხელების კანკალს, ძილის პრობლემებს, გულისრევას, ღებინებას, ჰალუცინაციებს, მოუსვენრობას, გაღიზიანებას, შფოთვას და ზოგჯერ კრუნჩხვებს. ეს სიმპტომები საკმაოდ მძიმეა და აქვეითებს შრომისუნარიანობას.

რა ითვლება ალკოჰოლის ერთი მიღების სტანდარტულ დოზად?

12 უნცია (355 მლ) ლუდი (~5% ალკოჰოლი)
8-9 უნცია (237-266 მლ) მალტური ლიქიორი (~7% ალკოჰოლი)
5 უნცია (148 მლ) ღვინო (~12% ალკოჰოლი)
1.5 უნცია (44 მლ) ძლიერი ალკოჰოლი ან დისტილირებული სპირტი (~40% ალკოჰოლი)

შესაძლო ხელშემწყობი ფაქტორები

გენეტიკური, ფსიქოლოგიური, სოციალური და გარემო ფაქტორები

არსებობს თეორიები, რომლებიც მიუთითებენ, რომ ზოგიერთი ადამიანისთვის ალკოჰოლს უფრო ძლიერი და განსხვავებული გავლენა აქვს, რაც შეიძლება ალკოჰოლზე დამოკიდებულების წინაპირობა იყოს.

დროთა განმავლობაში, ზედმეტი ალკოჰოლის მოხმარებამ შეიძლება შეცვალოს თავის ტვინის იმ უბნების ნორმალური ფუნქცია, რომლებიც დაკავშირებულია სიამოვნების განცდასთან, გადაწყვეტილებების მიღებასთან და ქცევის კონტროლთან. ამის შედეგად შეიძლება განვითარდეს ალკოჰოლის ძლიერი მოთხოვნილება, რათა აღდგეს დადებითი შეგრძნებები ან შემცირდეს უარყოფითი ემოციები.

რისკ-ფაქტორები

ალკოჰოლის მოხმარება შეიძლება მოზარდობის პერიოდში დაიწყოს, მაგრამ ალკოჰოლზე დამოკიდებულება უფრო ხშირად გვხვდება 20-30 წლის ასაკში, თუმცა ის ნებისმიერ ასაკში შეიძლება განვითარდეს.

რისკ-ფაქტორები მოიცავს:

გრძელვადიანი რეგულარული სმა. დიდი ხნის განმავლობაში ზედმეტი ალკოჰოლის რეგულარული მოხმარება ან ხშირი ეპიზოდური ზედმეტი სმა ალკოჰოლთან დაკავშირებულ პრობლემებსა და ალკოჰოლის გამოყენების აშლილობას იწვევს.
ადრეული ასაკიდან დაწყება. ადამიანები, რომლებიც ახალგაზრდობიდან იწყებენ სმას (განსაკუთრებით ეპიზოდური, დიდი რაოდენობით), უფრო მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებიან.
ოჯახური ისტორია. ალკოჰოლზე დამოკიდებულების განვითარების რისკი მაღალია იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც მშობელი ან ახლო ნათესავი ამ პრობლემით იტანჯება. ეს შეიძლება გენეტიკურმა ფაქტორებმა განაპირობოს.
დეპრესია და სხვა ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემები. ფსიქიკური აშლილობები, როგორიცაა შფოთვა, დეპრესია, შიზოფრენია ან ბიპოლარული აშლილობა, ხშირად დაკავშირებულია ალკოჰოლის ან სხვა ნივთიერებების მოხმარებასთან.
ტრავმის ისტორია. ემოციური ან ფიზიკური ტრავმის მქონე ადამიანები ალკოჰოლზე დამოკიდებულების განვითარების უფრო მაღალ რისკს წარმოადგენენ.
ბარიარტრიული ქირურგია. ზოგიერთი კვლევა მიუთითებს, რომ ბარიარტრიული ქირურგიის ჩატარებამ შეიძლება გაზარდოს ალკოჰოლზე დამოკიდებულების განვითარების ან რეციდივის რისკი.
სოციალური და კულტურული ფაქტორები. ალკოჰოლის რეგულარულად მომხმარებელი მეგობრები ან პარტნიორი შეიძლება გავლენას ახდენდეს. მედიის მიერ ალკოჰოლის მოხმარების რომანტიზებამ შეიძლება შექმნას შთაბეჭდილება, რომ ზედმეტი სმა მისაღებია. ახალგაზრდებისთვის მშობლებისა და თანატოლების გავლენა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს.

შესაძლო გართულებები:

ალკოჰოლის რეგულარული და ჭარბი მოხმარება იწვევს:

ფსიქიკურ პრობლემებს – დეპრესია, შფოთვა და კოგნიტიური ფუნქციების დაქვეითება.
ფიზიკურ დაზიანებებს – ღვიძლის ციროზი, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, იმუნური სისტემის დასუსტება.
სოციალურ სირთულეებს – ურთიერთობების გაუარესება, სამუშაოს დაკარგვა და სოციალური იზოლაცია.

ზედმეტმა ალკოჰოლმა შეიძლება დააზიანოს მეტყველება, კუნთების კოორდინაცია და თავის ტვინის სასიცოცხლო ცენტრები. ხანგრძლივად ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება შეიძლება კომატოზური მდგომარეობით ან სიკვდილით დამთავრდეს,

გავლენა უსაფრთხოებაზე

ზედმეტმა სმამ შეიძლება შეამციროს გადაწყვეტილებების მიღების უნარი და თვითკონტროლი, რაც გამოიწვევს სახიფათო ქცევებსა და სიტუაციებს, მათ შორის:

საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევებს და სხვა სახის უბედურ შემთხვევებს, როგორიცაა დახრჩობა
ურთიერთობის პრობლემებს
სამუშაოსა და სწავლის ხარისხის გაუარესებას
ძალადობრივი დანაშაულის ჩადენის ან მსხვერპლად ქცევის რისკის გაზრდას
სამართლებრივ პრობლემებს და ფინანსურ სირთულეებს
სხვა ნივთიერებების მოხმარების რისკის გაზრდას
დაუცველ სექსს, სექსუალური ძალადობის ან გაუპატიურების საფრთხეს
თვითმკვლელობის მცდელობის ან დასრულებული თვითმკვლელობის გაზრდილ რისკს

გავლენა ჯანმრთელობაზე

ზედმეტი სმა, იქნება ეს ერთჯერადად თუ ხანგრძლივი, ჯანმრთელობის პრობლემებს იწვევს, მათ შორის:

ღვიძლის დაავადებები. ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარება იწვევს ცხიმების დაგროვებას ღვიძლში (ღვიძლის კრეატოზი), ღვიძლის ანთებას (ალკოჰოლური ჰეპატიტი) და საბოლოოდ, ღვიძლის ციროზს.
საჭმლის მონელების პრობლემები. ალკოჰოლი იწვევს კუჭის ლორწოვანის ანთებას (გასტრიტი), კუჭისა და საყლაპავის წყლულებს და საკვების შეწოვის პრობლემებს.
გულის პრობლემები. ზედმეტი ალკოჰოლის მოხმარება იწვევს მაღალ არტერიულ წნევას, გულის გადიდებას, გულის უკმარისობას და ინსულტს.
დიაბეტი. ალკოჰოლი გავლენას ახდენს ღვიძლიდან გლუკოზის გამოყოფაზე და ზრდის ჰიპოგლიკემიის (დაბალი შაქარი სისხლში) რისკს.
სექსუალური ფუნქციის დარღვევა. ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარება მამაკაცებში იწვევს ერექციულ დისფუნქციას, ხოლო ქალებში – მენსტრუალური ციკლის დარღვევას.
მხედველობის პრობლემები. ხანგრძლივად ალკოჰოლის მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს ნისტაგმი (თვალის უნებლიე სწრაფი მოძრაობა) და მხედველობის ნერვის დაზიანება.
კიბოს გაზრდილი რისკი. ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება დაკავშირებულია პირის ღრუს, ყელის, ღვიძლის, საყლაპავის, მსხვილი ნაწლავის და მკერდის კიბოს გაზრდილ რისკთან.
სუსტი იმუნური სისტემა. ზედმეტი ალკოჰოლის მოხმარება აქვეითებს ორგანიზმის უნარს ებრძოლოს ინფექციებს.

პრევენცია:

მოზარდებში ალკოჰოლის მოხმარების პრევენცია მნიშვნელოვანია. ყურადღება მიაქციეთ შესაძლო ნიშნებს:

ინტერესის დაკარგვა ჰობებისა და პირადი ჰიგიენის მიმართ
გაწითლებული თვალები, ენის ბორძიკი, კოორდინაციის და მეხსიერების პრობლემები
ახალი მეგობრების შეძენა და ძველი ურთიერთობების გაწყვეტა.
აკადემიური მოსწრების გაუარესება
განწყობის ხშირი ცვლილებები და თავდაცვითი ქცევა

მკურნალობის მეთოდები:

მკურნალობა შეიძლება მოიცავდეს მოკლე ჩარევას, ინდივიდუალურ ან ჯგუფურ კონსულტაციას, ამბულატორიულ პროგრამას ან სტაციონარულ მკურნალობას. მთავარი მიზანია ალკოჰოლის მოხმარების შეწყვეტა და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება.

მკურნალობის მეთოდები მოიცავს:

დეტოქსიკაცია და აბსტინენციის სიმპტომების მართვა. მკურნალობა ხშირად იწყება დეტოქსიკაციის პროგრამით, რაც გულისხმობს მედიკამენტოზურად მართვად ალკოჰოლის მიღების შეწყვეტას. ეს პროცესი, რომელიც “დეტოქსად” არის ცნობილი, ჩვეულებრივ 2-დან 7 დღემდე გრძელდება. შესაძლოა, საჭირო გახდეს დამამშვიდებელი პრეპარატების მიღება აბსტინენციის სიმპტომების თავიდან ასაცილებლად. დეტოქსი, როგორც წესი, სტაციონარულ ცენტრში ან საავადმყოფოში ტარდება.
ახალი უნარების სწავლა და მკურნალობის გეგმის შედგენა. ამ პროცესში ჩართული არიან სპეციალისტები. მკურნალობა შეიძლება მოიცავდეს მიზნების დასახვას, ქცევით ცვლილებებს, თვითდახმარების ტექნიკებს, კონსულტაციებსა და შემდგომ მოვლას.
ფსიქოლოგიური კონსულტაცია. ინდივიდუალური ან ჯგუფური თერაპია პრობლემის უკეთ გააზრებას უზრუნველყოფს. შესაძლოა, სასარგებლო იყოს წყვილის ან ოჯახის თერაპიაც, რადგან ოჯახის მხარდაჭერა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს გამოჯანმრთელებაში.
მედიკამენტები. ზოგიერთი მედიკამენტი შეიძლება სასარგებლო იყოს.
მუდმივი მხარდაჭერა. მკურნალობის შემდგომი პროგრამები და მხარდამჭერი ჯგუფები სასარგებლოა რეციდივების მართვასა და ცხოვრების წესის შეცვლისთვის.
ფსიქოლოგიური აშლილობების მკურნალობა. ალკოჰოლზე დამოკიდებულება ხშირად თან ახლავს სხვა ფსიქიკურ აშლილობებს, როგორიცაა დეპრესია და შფოთვა. ამ შემთხვევაში, საჭიროა ფსიქოთერაპია, მედიკამენტები ან სხვა ტიპის მკურნალობა.
ჯანმრთელობის პრობლემების სამედიცინო მკურნალობა. ალკოჰოლთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის პრობლემები ხშირად მნიშვნელოვნად უმჯობესდება სმის შეწყვეტის შემდეგ. თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში საჭიროა მუდმივი სამედიცინო მეთვალყურეობა.

როდის უნდა მიმართოთ ექიმს?

თუ გრძნობთ, რომ ზოგჯერ ზედმეტად ბევრ ალკოჰოლს სვამთ, ან თქვენი სმა პრობლემებს იწვევს, თქვენი ოჯახი შეშფოთებულია თქვენი ალკოჰოლის მოხმარების გამო, უმჯობესია, მიმართოთ ჯანდაცვის პროფესიონალს.

უარყოფა ხშირია, შეიძლება ფიქრობდეთ, რომ სმის პრობლემა არ გაქვთ. შესაძლოა, ვერ აცნობიერებდეთ, რამდენ ალკოჰოლს იღებთ ან რამდენ პრობლემას გიქმნით ის. მოუსმინეთ ოჯახის წევრებს, მეგობრებს ან კოლეგებს, როცა გთხოვენ, მიხედოთ თქვენს სმის ჩვევებს ან დახმარება მოიძიოთ.

თუ თქვენს საყვარელ ადამიანს დახმარება სჭირდება

ბევრი ადამიანი, ვისაც ალკოჰოლზე დამოკიდებულება აქვს, მკურნალობას არ იწყებს, რადგან ვერ აღიარებს პრობლემას. ახლობლების ჩარევამ შეიძლება ზოგიერთ ადამიანს გადააწყვეტინოს პროფესიული დახმარების მიღება. კონსულტაცია გაიარეთ ალკოჰოლზე მკურნალობის გამოცდილ სპეციალისტთან, რათა გაიგოთ, როგორ დაეხმაროთ მას სწორად.

ცხოვრების წესი და საშინაო მეთოდები

გამოჯანმრთელების პროცესში მნიშვნელოვანია ჩვევების შეცვლა და ცხოვრების ახალი წესის ჩამოყალიბება. ამაში შემდეგი სტრატეგიები დაგეხმარებათ:

გაითვალისწინეთ თქვენი სოციალური გარემო. გააგებინეთ მეგობრებსა და ოჯახს, რომ ალკოჰოლს აღარ სვამთ. შექმენით მხარდამჭერი გარემო, რომელიც ხელს შეუწყობს თქვენს გამოჯანმრთელებას. შესაძლოა, დაგჭირდეთ ისეთი მეგობრების ან სოციალური სიტუაციების თავიდან აცილება, რომლებიც ხელს გიშლიან ამ პროცესში.
ჯანსაღი ჩვევების განვითარება. კარგი ძილი, რეგულარული ფიზიკური აქტივობა, სტრესის მართვა და ჯანსაღი კვება დაგეხმარებათ გამოჯანმრთელებაში.
ჩაერთეთ აქტივობებში, რომლებიც ალკოჰოლს არ უკავშირდება. შეიძლება აღმოაჩინოთ, რომ თქვენი ბევრი საქმიანობა სასმელთანაა დაკავშირებული. სცადეთ ისეთი ჰობი ან საქმიანობები, რომლებიც ალკოჰოლის გარეშეა შესაძლებელი.

როგორ მოემზადოთ ექიმთან ვიზიტისთვის

გაანალიზეთ თქვენი ჩვევები. გულწრფელად დააფიქსირეთ, რამდენად ხშირად და რამდენს სვამთ. თუ შესაძლებელია, ვიზიტზე ოჯახის წევრი ან მეგობარი წაიყვანეთ.

წინასწარ ჩამოწერეთ:

ყველა სიმპტომი, რომელიც გაქვთ, მათ შორის ისინიც, რომლებიც შეიძლება ალკოჰოლთან დაკავშირებული არ მოგეჩვენოთ
მნიშვნელოვანი პირადი ინფორმაცია, მათ შორის ძლიერი სტრესი ან ბოლოდროინდელი ცხოვრებისეული ცვლილებები
ყველა მედიკამენტი, ვიტამინი, მცენარეული საშუალება ან დანამატი, რომელსაც იღებთ, და მათი დოზები